Farklı beslenme biçimlerinin yayılmasıyla beraber vegan nedir sorusu sıklıkla gündeme gelmeye başlar.
Veganlar; hayvanların etik, çevresel veya sağlık nedenleriyle kullanılmasına karşı çıkarak et, süt ürünleri, yumurta, bal gibi hayvansal kaynaklı gıdaları tüketmezler. Gıdaların yanı sıra deri, yün, ipek gibi hayvansal ürünlerden yapılmış giysilerden de kaçınırlar.
Vegan beslenme ise yalnızca bitkisel kaynaklı gıdaların tüketildiği beslenme biçimidir. Vegan beslenme; meyve, sebze, baklagiller, tahıllar, kuruyemişler, tohumlar gibi bitkisel besinlerden oluşur. Vegan beslenme, sağlıklı bir yaşam tarzını desteklerken çevresel sürdürülebilirliğe de katkıda bulunur.
Vegan Beslenme Nedir?
Vegan beslenme türünde protein ihtiyacı; baklagiller, soya ürünleri, tofu, tempeh, seitan gibi bitkisel protein kaynaklarından karşılanır. Kuruyemişler ile tohumlar, sağlıklı yağ asitleri ve protein açısından zengin kaynaklardır.
Vegan beslenmede B12 vitamini, D vitamini, demir, kalsiyum, omega-3 yağ asitleri gibi bazı besin öğelerinin eksikliği olabileceği için bu besin öğelerinin yeterli düzeyde alındığından emin olunması için dikkatli planlama yapılmalıdır. B12 vitamini takviyeleri, güçlendirilmiş gıdalar, bazı besin takviyeleri ile eksikliklerin önüne geçilebilir. Omega-3 yağ asitleri ise keten tohumu, chia tohumu, ceviz gibi kaynaklardan sağlanabilir.
Vegan ve Vejetaryen Arasındaki Fark Nedir?
Vegan ne demek sorusunun yanıtı vejetaryenlikle karıştırılabilir. Bu iki kavram birbirine çok benzese de arada bazı farklar görülebilir. Vejetaryenler, et tüketmeseler de süt ürünleri, yumurta, bal gibi bazı hayvansal ürünleri tüketebilirler. Vejetaryenlik, et ile balık tüketiminden kaçınılan esnek beslenme bir şeklidir. Lakto veya ovo vejetaryen gibi alt gruplar da mevcuttur. Lakto vejetaryenler süt ürünlerini tüketirken ovo vejetaryenler yumurta tüketirler.
Veganlık ise hayvansal ürünlerin tümünden kaçınmayı gerektirir. Veganlar, etin yanı sıra süt ürünleri, yumurta, bal gibi hayvansal gıdaları da tüketmez, hayvansal kaynaklı hiçbir ürünü kullanmazlar.
Veganlar, hayvanlar üzerinde test edilmiş veya hayvansal bileşenler içeren kozmetik ürünlerden, hayvan derisinden yapılmış giysi ile aksesuarlardan da kaçınırlar. Veganlık, beslenme biçiminden öte yaşam tarzı olarak da tanımlanabilir.
Vegan Beslenmenin Faydaları Nelerdir?
Vegan beslenme nedir sorusundan sonra akla gelen bir diğer konu ise vegan beslenmenin faydalarıdır. Vegan beslenmenin sağlık, çevresel sürdürülebilirlik, hayvan refahı gibi pek çok alanda olumlu etkileri bulunur. Bu beslenme türüne geçmeden önce dengeli beslenme ve gerekli besin öğelerini almanın önemine dikkat edilmelidir. Her bireyin ihtiyaçları farklı olduğundan beslenme uzmanlarına danışarak kişiselleştirilmiş bir beslenme planı oluşturulabilir.
Vegan beslenme; kalp sağlığını iyileştirme, kilo kontrolünü destekleme, kronik hastalıkların riskini azaltma potansiyeline sahiptir. Bitkisel bazlı beslenme, doymuş yağ ile kolesterol alımını azaltırken lif, antioksidanlar, vitaminler, mineraller açısından zengin bir içerik oluşturur. Bu içerikler; kan basıncını düzenleme, kan şekeri seviyelerini stabilize etme, sindirim sağlığını destekleme gibi sağlık faydalarına katkıda bulunabilir.
Hayvansal gıda üretimi; su, toprak, enerji kaynaklarının aşırı kullanımına ve sera gazı emisyonlarına neden olabilir. Bitkisel bazlı bir diyetin benimsenmesi, doğal kaynakların korunmasına ve iklim değişikliğiyle mücadeleye destek olabilir. Bitki temelli gıdaların üretimi daha az su, enerji, toprak gerektirirken sera gazı emisyonlarını azaltır.
Vegan beslenme, hayvanların kullanımını ve sömürüsünü azaltır. Hayvansal gıdaların üretimi sıklıkla hayvanların kötü muamele görmesine, yaşam alanlarının sınırlanmasına neden olabilir. Vegan diyeti, hayvanların yaşam hakkına saygı duyarak onların acı çekmesini önlemeyi hedefler.
Hayvansal gıda üretimi, gıda güvenliği ile antibiyotik direnci gibi sağlık risklerini artırabilir. Antibiyotik kullanımı, hayvan yetiştirme tesislerinde yaygın olduğunda antibiyotik direncinin yayılmasına ve insan sağlığı için ciddi tehdit oluşturabilecek süper mikropların ortaya çıkmasına yol açabilir. Bitkisel bazlı beslenme, riskleri azaltarak gıda güvenliği ile halk sağlığını koruyabilir.
