Gluten tüketimi ile ilişkili olan çölyak hastalığının günümüzde her 200 kişiden birinde görülecek kadar yaygınlaştığı söylenebilir. Peki çölyak hastalığının belirtileri nelerdir? Çölyak tedavisi nasıl olur? Çölyak hakkında merak ettiğiniz tüm detaylar yazının devamında.
Çölyak Nedir?
Çölyak; tüketilen yiyeceklerdeki glutene bağlı oluşan, ince bağırsak hücrelerinin zarar görmesi nedeniyle ortaya çıkan kronik rahatsızlıklar arasında yer alır. Arpa, çavdar, buğday gibi gluten proteini içeren yiyecekler hastalığı tetikleyici etki yapar. Bu nedenle, çölyak hastalığında glutensiz gıdalar tüketmek gerekir.
Bu hastalığa sahip kişiler gluten içeren tahıl veya unlu mamüller tükettiğinde vücut bağırsak mekanizmasına tepki verir. Bağırsakta sindirilen gluten, vücut tarafından bakteri gibi zararlı bir bileşen olarak algılanır. Bunun sonucunda vücut glutene karşı tepki üreterek savunma mekanizması oluşturur. Vücudun tepkisi üzerine bağırsak hücreleri zarar görür ve çölyak hastalığı ortaya çıkar.
Çölyak Hastalığı Belirtileri
Çölyak hastalığı gliadinin ve glutenin sindirilememesinden dolayı bağırsak mukozasının zarar görmesi sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle, gluten içeren gıdaların tüketimi hastalığın belirtilerini tetikler. Arpa, buğday, çavdar tüketimiyle birlikte artan belirtiler hastalığın teşhisinde önemli rol oynar. Çölyak belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Cilt yüzeyinde kaşıntılı deri döküntüsü
- Ağız mukozasında yaralar
- Karın şişkinliği ve sindirim sorunu
- Bulantı ve kusma
- Kronik ishal
- Kiloda azalma
- Kabızlık
- Kadınlarda adet düzenliği
- Kemik ve eklem ağrıları
- Artrit
- Hamilelikte zorluk
- Demir eksikliğine bağlı anemi
- Yorgunluk, halsizlik
- Sık, kokulu gaitaya çıkma
- Boy kısalığı, büyüme geriliği
- Osteoporoz olarak bilinen kemik kaybı
- El veya ayaklarda karıncalanma, uyuşma
- Safra kesesi veya karaciğer hastalıkları
- Anksiyete, panik atak veya depresyon
Her bireyde hastalığın belirtileri farklılık gösterebilir. Birden fazla belirti görmeniz durumunda doktora başvurmanız gerekebilir.
Çölyak Hastalığının Çeşitleri
Kronik ve kalıtsal bir hastalık olan çölyak farklı belirtilere bağlı olarak bireylerde çeşitli şekillerde görülebilir. Ailede çölyak bulunan kişilerde, bu hastalığın görülme ihtimalinde %10 artış olabilir. Ayrıca hamilelik, doğum, stres, enfeksiyon ve ameliyat da çölyak hastalığını tetikleyebilir. Bazı kişilerde çölyak hafif seyrederken bazılarında daha ağır belirtilerle ortaya çıkabilir. Hastalığın tanısı ve tedavisi gecikirse belirtiler de farklılık gösterebilir. Bu duruma bağlı olarak bireylerde çölyak hastalığının farklı çeşitleri görülebilir. Bu çeşitler; tipik çölyak, potansiyel çölyak ve non-çölyak olarak sıralanabilir.
Tipik Çölyak
Hastalığın en fazla görülen çeşidi olan tipik çölyak, gluten tüketimiyle ortaya çıkar. Kaşıntı, kusma, ishal, bulantı, yorgunluk, iştahsızlık, eklem ağrıları olarak kendini gösterir. Genellikle bebeklerde ortaya çıkar. Tipik çölyakta yapılan kan tahlilinde kişilerin kanında antikora rastlanır.
Non-Çölyak Gluten Hassasiyeti
Non-çölyak gluten hassasiyet, kanında antikor bulunmayan ancak vücudunda hastalığın belirtileri görülen kişilerde ortaya çıkabilir. Glutenin kesilmesi durumda hastalığın belirtileri de ortadan kalkar.
Potansiyel Çölyak
Potansiyel çölyak, hastalığın belirtileri olmamasına rağmen yapılan testler sonucunda teşhis konulması durumudur. Ayrıca ailede kalıtsal olarak çölyak hastalığı varsa birey yine potansiyel taşıyıcı konumundadır. Bu durumda hastalığın takibinin yapılması gerekir.
Çölyak Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çölyak kronik bir hastalık olmakla birlikte kesin tedavisi bulunmaz. Yani hastalığı bitiren bir tedavi yöntemi yoktur. Çölyak tedavisinin tek yolu gluten içeren besinlerin tüketiminin kesilmesidir. Bunun için gluten içeren tüm besinleri hastalığa sahip kişilerin beslenme rutininden çıkarması gerekir. Gluten içeren besinler; unlu gıdalar, ekmek, şehriye, kek ve tatlılar, arpa, bulgur, makarna, buğday ve çavdardan imal edilen tahıllar, işlenmiş kahveler olarak sıralanabilir.
Çölyak hastalığınız varsa beslenmenize dikkat etmek için gluten içermeyen alternatiflere yönelerek, istediğiniz gıdaları tüketebilirsiniz. Aradığınız ürünleri Ben Gurme’den sipariş verebilir, diyetinize kaldığınız yerden devam edebilirsiniz.
